RİTSOS'A TİYATRO SAHNESİNDEN BAKMAK!

“Selvi Ağaçlarının Gölgesinden Öte”

Yannis Ritsos, 3 perdelik tiyatro oyunu

1944-1945

Yannis Ritsos Yunan Edebiyatı’nın en tanınmış en sevilen şairlerinden biridir. Pek bilinmese de kendisinin düzyazı olarak  kaleme aldığı metinlerin yanı sıra aşağıda giriş bölümünü okuyacağınız “Selvi Ağaçlarının gölgesinden öte” olarak tercüme ettiğimiz bir tiyatro eseri bulunmaktadır. Eser, kaleme alındığı dönem itibari ile, okuyucu ve tiyatro izleyicisine sunmayı hedefledikleri açısından önemlidir. 3 ana bölümden oluşur. Her ne kadar tiyatro eseri olarak anılsa ve sahnelense de Ritsos’un muazzam şair yönü her açıdan öne çıkmaktadır. 

Bu tiyatro eseri ilk olarak tek perdelik dram olarak düşünülmüş ve Aralık 1944’de yazılmıştır. 1945’de şair tekrar üzerinde çalışma gereği duymuş ve 3 perdelik bir tiyatro eserine dönüştürmüştür. Ancak ilk basımı 1958 yılında yurt dışında Yunan bir yayınevi tarafından yapılmıştır. Yunanistan’da ilk defa yayımlanması ise1982’dir.

 Ritsos’un bu eseri,1944’ün sonu ile 1945’in başlarında, Yunan tarihinin önemli, dramatik ve acı olaylarına tepkisi olarak ortaya çıkar.  Faşizmden kurtulmaya çabalayan bir halkın, henüz o derin acılardan yüzünü yıkayıp özgürlüğünü kutlama aşamasında yakalandığı emperyalizm düşmanından bahseder. Şiirin gücünü katar Ritsos ve bu gücü eserde sonuna kadar derinden hissettirmesine rağmen asla tarih veya dönem adından bahsetmez. Tıpkı en muhteşem şiirlerinden “Epitafios” ‘un Mayıs 1936 olaylarını konu alması, bunun şiirin bütününe yayılması ancak asla tarih ve dönemi belirtilmeden, günümüze kadar önem ve değerini kaybetmemesi gibi.

 Kısaca bu tiyatro eseri bir milletin şiirsel direnişidir.

 Mayakovski söz konusu eser için şöyle der,

 “Olay ne kadar büyükse, şairin de yaratıcılığı ve olaya mesafesi o denli büyük olmalıdır.” Ve “zayıf şairler oturup zamanın akmasını ve bu mesafenin oluşmasını koltuklarında beklerken, güçlü şairler bu önemli mesafeyi zihinlerinde yaratırlar.” diye de ekler.

 Yunan halkının özgürlük mücadelesinin 1921’den beri süre gelen en belirgin sloganı, “Özgürlük ya da Ölüm” dür. Ritsos bunu benimseyen, dile getiren ve nerede ise tüm şiirlerinde aktarmayı başaran Yunan Edebiyatı’nın en önemli isimlerindendir. Ve kendisinin bir diğer önemli şiiri “Apoheretismos”-“Veda” da dediği gibi,

 “... insanın gerçek boyu, Özgürlüğün metresi ile ölçülür”

 ve rahatlıkla diyebiliriz ki bu satırlar aşağıda giriş bölümünü okuyacağınız tiyatro eserinin de çatısını oluşturur.

“Selvi Ağaçlarının Gölgesinden Öte”

Birinci Sahne

(Üç Selvi Ağacının gölgesi görünmektedir. Ve Gölge, uzun siyah bir kıyafete bürünmüş olarak sahne alır. Kıyafetin sarkan bir bölümü öne doğru ve kollarının arasındadır. Gölge erkektir. Ortam karanlığa yakın zor seçilen bir ışıkla aydınlanmıştır.)

 GÖLGE: Ülke uyuyor.

Derin-derin uyuyor ülke,

yüzünü taştan avuçlarının arasına gizlemiş.

Pencereler kapalı, okunmuş kitaplar gibi.

Pencereler kör, panjurların ardında olanı bilmiyorsun,

korku, korku, korku. Nasıl? –bilmiyorsun.

Bu Gölge ki ayak tırnaklarının ucundan başlıyor yükselmeye

ellere ulaşıyor, kalbe, enseye,

saç diplerine ulaşıyor

tıpkı güneşin doğuşu gibi

ve dağın gölgesi yükseliyor ağır ağır ovanın üzerinde

örtüyor bağları, zeytin ağaçlarını, evleri,

örtüyor meydanı

ve sonra çan kulesini,

ve bir kuş sadece, sokulmak istemiyor gölgeye

ve yükseliyor, sadece o kuş, yüksek, yüksek, yüksek, çok yükseğe

az olan ışığa, gökyüzüne,

tek başına, bir başına, yapayalnız,

ruhun korku bilmez hali gibi

umudun içinde yalnız, kararlılık içinde

tek başına, bir başına, yapayalnız

yüksek-yüksek-bilmiyorsun-ışıkta kalıp kalmayacağını

ya da balıklama gölgeye veya çamura batmayacağını

tıpkı güneşin doğuşu gibi

bir kırmızı güneş gökyüzünde

sanki geniş kan damlası gövdesinde öldürülenin,

Nem ve sessizlik, derin sessizlik

...

-Nasıl gidiyor? –Şşt! ... Konuşma. Bilmiyorum.

-Nasıl gidiyor? –Bilmiyorum. Bilmiyorum.

Ülke uyuyor avuçlarının arasında

Ülke hasta. Uyuyor.

Şşt! Şşt! Yavaş. Yavaş.

 (GÖLGE, eli dudaklarında sessizce ortadan (sahneden iner) kaybolur...)

O.../

Bu yazı: http://www.yitikulke.com/selvi-agaclarinin-golgesinden-ote-yannis-ritsos-3-perdelik-tiyatro-oyunu-1944-1945.html 'da yayımlanmıştır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.